Wednesday, September 12, 2012


Mizo hmeichhia zinga IES tling hmasa ber  
LALRAMDINPUII RENTHLEI 
KAWMNA

Mizo nula chhuanawm tak mai chu Lalramdinpuii Renthlei, Lunglei Bazar Veng ami chu tunhnaiah Indian Economic Service (IES)-ah a tling hlauh mai a. An inah lenchilhin kan va inkawm ta a ni. Kan inkawmna kan tarlan hmain Ramdini inziak tlinna Indian Economic Service hi enge anih i han sawichiang dawn phawt teh ang

Indian Economic Service (IES)
Indian Economic Service (IES) hi Central Service Group "A" a ni a. UPSC kal tlangin All India Competitive Examination hmanga lak thin a ni. IAS te, IFS te anglo takin IES hi Specialised service anih avangin Economics, Econometrics leh Business Economics a Master Degree nei chin tan chauh he exam hi a pek theih a ni. Central Sawrkar a Ministry hrang hrang, Planning Commission leh Autonomous body-ah an in zar phah a, hengah hian policy division-ah an awm deuh ber thin. Economic policy awmze nei taka kalpui a ngaih chhoh zel avangin state tam tak atangin IES rawih duhna thlen anih avangin tunah hian All India Service anih theih nana hma lak mek a ni a. Amaherawhchu IES officer tam zawk hi Delhi a inbengbel leh Delhi a awm reng duh annih avangin All India Service anihna tur a duhlo leh dang pawl an thahnem viau rih a ni. IES official website (www.ies.gov.in) a alan dan chuan IES hi kum 1961 atanga lak tan niin an sanctioned strength hi 511 (471 duty post leh 40 leave reserve) a ni. Tihlen tum mek anih avangin tun hma a batch size 5-15 lek lek nithin kha kumin atang hian 20 chuang a ni chho ta a ni.
Mizo zingah IES offcier mi 4 an lo awm tawh a. Pu J.H.Ramfangzauva (1979), Pu C.Laldinliana (1981), Pu Rengliansawta (1987), Pu C. Vanlalramsanga (2001). Vanduai thlak takin Pu J.H. Ramfangzaua, Pu C. Laldinliana leh Pu Rengliansawta te hian chantuan ram min pansan tawh a. Pu C. Vanlalramsanga hi tunah Deputy Secretary, Ministry of Finance a awm mek a. Nl Ramdinpuii Renthlei hi Mizoram atanga IES tling 5 na a ni ta a ni. India ram pum a IES officer 500 vel chauh zingah Mizo a lut thei hi a lawmawm tak meuh a ni. Awle i han kawm tan ang hmiang-

Gilbert: A hmasain inkawmna hun tha tak min pe a, kan lawm hle mai. IES i tling tih kan lo hriatin ka lo lawm ve em em a, i kal zelna turah pawh lawmpuina ka han hlan hmasa phawt teh ang che.

Ramdini: Kei pawh ka lawm hle mai
Gilbert:Awle, han in zawt tan mawp mawp mai ila. A hmasain in chhungkaw chanchin leh i pianni te min hrilh thei em?
Ramdini: Ka Pa hi R. Laltlanthanga niin ka nu hi Sangkungi a ni a, unau panga niin Mipa pathum leh hmeichhe pahnih , kei hi naupang ber dawttu ni turin January 10, 198... khan Lungleiah ka piang.
Gilbert:Anih leh i unau dangte hian enge an tih hlawm? Tute nge an hming?
Ramdini: Ka sawi tawh angin kan unau hi panga kan ni a. Kan upa ber R Lalbiakhluna hi  Baptist Higher Secondary School, Serkawn-ah zirtirtu hna a thawk a, a dawttu hi R Lalbiaknunga niin Small Service Business lam a buaipui ve thung a, a pathumna chu R Lalhmunzauva a ni a, a ni hi HDFC Pvt. Ltd., Aizawl-ah Assistant hna a thawk a, chuan kan naupang ber R Lalrinngheti hian Asst. Professor hna Govt. Serchhip College, Serchhip-ah a thawk mek bawk.
Gilbert: Eheu! In unau chu in puitling tlang hle mai. Anih leh lehkha i zir chhoh dan min hrilh thei ang em?

Ramdini: Kg 1 atanga HSLC thleng hi Sacred Heart School, Lungleiah ka lut a, Baptist Higher Secondary School atangin HSSLC ka zo ve thung. B.A hi Lady Keane College, Shillong atangin ka zo a, MA pawh hi Department of Economics, NEHU, Shillong atang vek in ka zir zo a ni. 
Gilbert: Anih leh chung i zirchhoh lai chuan result chhuanawm deuh han sawi tur te i nei em?
Ramdini: Chhuanawm tia han sawi tur em em chu ni lo mahse HSSLC exam-ah khan vanneihthlaktakin Mizoramah 6-na ka ni ve hlauh mai a. Chuan B.A. (Economics) kha NEHU hnuaiah 1st Division-ah ka pass bawk a, M.A economics pawh Gold Medallist niin tha takin ka passed chhuak ve a ni.
Gilbert:Anih leh tuna IES exam i pek lai hian zir i nei em? Nge IES Coaching class i kal? Engtin nge kal zel i tum?
Ramdini: IES exam atan hian a hranpain Coaching class ka kal lo va, ka hmachhawn ve tawp mai a ni. IES Exam ka pek lai hian Ph.D hi Jamia Millia Islamia (JMI), New Delhi atangin ka bei mek a, mahse hei vanneihthlak tak maiin IES-ah ka tling ta hlauh mai a, ka kal zel dan tur chu Pathian thu thu aniang chu.
Gilbert: Anih leh Ph.D. chu zawh hram i tum ang em?
Ramdini: Tunah hian training neiturin Hyderabad ka pan phawt dawn a, kum khat leh tlem a awh ang. Pathian hruaina in Ph D. pawh hi zawh a, Doctorate Degree neih ngei chu ka tum alawm, amaherawhchu  hun a duh deuh ang
Gilbert: Anih leh IES exam hmachhawn tura i inbuatsaih dan tlem min hrilh leh la

Ramdini: Indian Economic Service hi Class 12 ka zirlai atangin ka lo hmelhriat ve tawh a. Economics lam hi ka subject a lo ni bawk nen, he exam hi hmachhawn ve a, tlin ngei tumin M.A. ka zirlai atangin ka bei tawh a ni. Ka rilru leh thlarau (iti mai ang) hian ka vei tawp a, tin Ph.D , New Delhi boruak ka hip hian tran min pe leh zual a. Chhunah Research lam tiin tlai leh zan hi IES Exam inbuatsaih nan hun ka hmang thin.
Gilbert: Anih leh IAS exams te i lo pe tawh em? Engvanga IES kher han hmachhawn nge i nih?
Ramdini: UPSC hnuaia IAS exam hi ka la pe ngailo. IES exam tur hian Post graduate degree Economics/Business Economics/Econometrics ah neih bik a ngai a. He exam pe tur hian MA economics ka zir atangin ka rilru ka siam fel. IES ka han tumzawn na pawh MA economics ka zirna hi hman tangkai theihna ber a niin, tin subject dang han zir leh vak a ngaihloh vang a ni. A hna hian a huam zauin, administration mai bakah India ram economy kalphung (policy making) duangtu te ani a, heng zinga tel ve thei han nih hi a chakawm ka ti.
Gilbert: Mizo mipui tam zawkin kan hmelhriat chu IAS, IPS leh IFS te hi a ni mai a, IAS, IPS leh IES danglam bik deuhna min hrilh thei em?
Ramdini: IAS, IPS hi All India Service an ni a, State Cadre nei an nih avangin State sawrkar hnuaiah an thawk deuh ber a. IES hi Central Service anih angin central sawrkar hnuaiah an thawk ani. Tun hnaiah economic policy te a pawimawh chhoh tak em avangin state 7 te chuan regular takin IES officer an state a thawk turin an dil/chhawr a ni. All India service anih theih nana proposal awm mek a awm bawk.
Gilbert:A nih leh enge IES te hi an tangkai theihna tur?
Ramdini: IES te hi Ministry hrang hrnag leh Planning Commissionah an awm ber a. Central Sawrkar hnuai a Officer tam tak hi state sawrkar dawr ber an nih avangin state sawrkar atana tangkai thei tak tur an ni hlawm.
Gilbert:Chuan IES exam neih thin dan min han hrilh leh la
Ramdini: IES Written Exam hi December thla a neih niin a ni thum chhung awh ani. Written result May/June ah chhuakin, a tlingte chu Interview/ Personality test tura koh an ni a. Tin, medical test neih nghal ani bawk. Written leh Interview  a tling ta te hian medical test an hmachhawn leh thin a ni.
Gilbert:Mizo hmeichhe zinga IES tling hmasa ber i ni a, i chhuanawm hle mai. Mizo zingah hian tunah IES service lai an awm em?

Ramdini: Ka lawm e, tunah hian Pu Vanlalramsanga Chawngthu (IES) Deputy Secretary, Department of Economic Affairs ah awm in, Ani lo hi Mizo dang an awm lo. Mizo zingah hian IES Officer mi 4 an lo awm tawh a, Pu Vanlalramsanga Chawngthu tih loh hi chuan mual min liam san tawh a ni.
Gilbert:Anih leh han ti ta daih ila, Central Service-a Mizo te kan tlin theih tak mang lohna chhan hi enge niin i hriat?
Ramdini: Kan thiltiha kan lungawi hma lutuk leh Mizoram nuam kan ti lutuk hi ani ber mai. Kan value system hi ani leh bawk a, thalai tam tak thil puarpawleng mai mai buaipuiin chu chu kan thamral phah thin ani. Taihmakna leh tih/beih hram hramna (perseverence) kan neih chuan UPSC/MPSC..engpawh hmachhawn ila, kan tlin theih lohna tur awm in ka hrelo.  
Gilbert:A lawmawm e. Bible chang i ngainat ber min hrilh thei em?
Ramdini: Bible thu hi a tha em em vek a, amaherawhchu chutia min zawh takah chuan Josua Bung 1: 9, “Thu ka pe che a ni lawm ni? Chak tak leh huai takin awm rawh hlau suh la, zam hek suh, Lalpa i Pathian chu i kalna apiangah i hnenah a awm zel dawn alawm,” tih thu hi huaisenna min petu leh kawng bumboh leh harsa tak ka zawh changa min fuih thartu Bible chang a ni a, ka duh hle a ni.
Gilbert: Awle, kan inkawm hun chu duh tawk dawn ila. A tawp nan he interview chhiartu thalaite hnena chah duh deuh bikte i nei em?
Ramdini: Thalaite leh zirlaite kan mawhphurhna a sang hle mai. Nakin lawka ram hruaitu tur kan nih avangin exam-na a pass nan ringawt ni lo, thiamna tak tak neih tum a lehkha kan zir a pawimawh. Zirlaite’n kan zirlai hi Pathian rawngbawlna a ni tih hriaa kan zir hian keimahniah Pathian ropuina a lo lang thin a, kan dil/beih aia nasain min vur let thin a ni. Mizoram hi hmangaihna dik taka kan hmangaih a , engemaw zawng talin kan ram tan Contribution neih ve hi kan tum ber tur a ni. Engpawh zir ni ila, taihmakna leh tum tlatna hian rah tha (ber) a chhuah ngei ngei tih hi i vawng tlat ang u.

@ Interviewd on August , 2012

4 comments:

  1. A chhuanawm tak zet zet e. Mizo hmeichhe zinga a hmasa ber a ni hi a chhuanawm lehzualna. A kal chhoh zelna turah duhsakna sang kan hlan e.

    Mizo zingah hmeichhia te hian mipa te aiin zirna lamah hma an sawn chak zawk ta niin a lang tun hnaia competitive exams leh a dang2 a an achievement te enin. Thil lawmawm pakhat a tling.

    ReplyDelete
  2. A va chhuanawm em aw... Lalpan a hnathawh zelna turah malsawmin awmpui zel rawhse, Amen!

    ReplyDelete
  3. to broadcast his vast knowledge and immense proficiency in the field of education. Has an only one of its kind record of qualify manufacturing examination Exam. I got new information from your blogs. Thanks for your services Gate coaching.

    ReplyDelete
  4. A va chhuanawm em,Pathian trih mi te hi chu Lalpan a chawimawi let thin tih chiang takin a lang chiang hle mai, Mahni intanpui te hi ni Pathian in a tanpui thin ni. Ka ngaisang hle mai, min motivate tu tha tak a ni, theih tawpin Mizoram tan, khawnge keini pawh han bei ve hram hram ang u.Ka hlawkpui hle mai Ka lawm lutuk e.

    ReplyDelete