Monday, November 12, 2012

TATTOO LEH KRISTIAN THALAITE
                 Tunlai khawvelah Tattoo hi a lar em em a, mi tam takin tattoo hi an taksa hmun hrang hrangah an chhukai a, tam takin an chhuan viau laiin tam tak chuan an zahpuiin an inchhir leh a, tih reh tumin sum tam tak an seng thin. Celebrities lar tak tak ten Tattoo hi an uar em avangin henglai hmunah pawh thalai tam tak ten tattoo hi an chhu kai ve thin a, hei hian nghawng thalo tak a neih ve theih avangin tun tum ah hian helam hi i kan chhuizau dawn ang a. Tattoo-ah hian chi hrang hrang a reh awl chi Henna tattoos, Ball Point Pen Tattoos leh temporary tattoos dang tam tak hun rei lo te chhung daih tura taksa a chhut kai chi a awm ve a, duh vang reng ni lova chhhinchhiahna chhutsak Sipai te pawh an awm. Mahse tun tum chu reh thei lo tura taksaa an chhut kai thin Permanent Tattoos chung chang kan chhui bing dawn a ni.

            Tattoo chu engeni?: Tattoo hi Mizo tawngin a awm hranpa lo va, a mawlmang thei ang bera sawi chuan mi hring taksaa reh thei tawh lo tura thu emaw milem emawh ziah kai hi a ni awm e. Hriau emaw tatoo ziahna hmanrua emaw hmangin mihring vun an thai tet a, chumi ah chuan a pigment thlak turin rawng an thun tel ta thin a. A lo dam leh hnu chuan an thai tehna thla zul zuia rawng lo awm khan milem awmze nei a rawn siam ta thin a ni.
            Hmasang (Neolithic Age) atang daih tawhin tattoo hi hnam hrang hrang culture-ah a lo bet tlat tawh a, a tlangpuiin ramhuai biakna leh ramhuai chhinchhiahna atan hman a lo ni thin. BC 5000-daih tawh ami Otzi the Iceman-an tih mai ruang, Alps tlangrama vurin a lo vawnthat an chhar pawhin a taksa hmun engemawzatah tattoo a nei tih hmuh a ni. Tin, hmasang Aigupta mi, an ruang tawih theilo tura an lo vawn that Mummies te pawhin Tattoo an nei tih hmuhchhuah a ni bawk. Hnam hrang hrang culture-ah hian Tattoo hi a lo bet nghet hle hlawm mai a, Japan rama Ainu hnam te, North Africa-a Berbers hnam te, New Zealand luah hmasatu Maori te, Nigeria rama Hausa hnam te, Kurdish tribals etc te hian tattoo hmanga hmai ziah ran hi an ching hle a, an culture-a bet tlat a ni. Hetiang deuh bawk hian Africa, South America, leh Asia chhim chhaklam ram hrang hranga cheng hnamte chuan taksaa tattoo chhut hi hmasang atangin an ching hle a ni. Heng hnam hrang hrang hianTattoo hi thlarau khawvel nena inbiakpawhna hmanruaah te, ramhuai laka inchhanhim nan te, ramhuai hnawhchhuah nan te an hmang thin ani tih hi hriat hmaih hauh loh tur a ni.
            Tunlai Tattoo te hi a lo lar chhuahna chu kum zabi 16-na lai vela European Sailors hovin Pacific Ocean-a thliarkar hrang hrang (Polynesia) te an tlawh pawh hunlai atanga intan niin hriat a ni a. Polynesian thliarkara hnam mawl hovin an sakhua puithuna atana an lo hman thin Tattoo hi heng Lawngpu te hian lachhawngin Samoan tawnga ‘Tatau’ tih chu a hming atan phuahin ‘Tattoo’ tih hming hi vuah a ni ta a ni.
            Heta tang hian a larchho zel a, mahni thiam ang angin thil chi hrang hrang taksaa chhut kai chu an uar chho zel a, eizawnna atana hmang Tattoo chhutthiam pawh an awmchho ta nawk mai. Tattoo artist lar hmasa pawl chu kum 1846 chho a mi Martin Hilderbrandt, USA kha niin khatih hunlaia American Civil War-a sipaite kha Tattoo a chhutsak nasa hle a ni. Tattoo hi a lar chho zel a, a chhut a hautak avangin kum 18670 chhoah chuan mi hausa chin deuh hoin an intihhmuh nasa hle. Hemi hnu hian Indonaa sipaite leh tangte chhinchhiah na atan te, hmangaihna leh lungngaihna te, thil pawimawh bik chhinchhiah nan te leh chhan dang tam takah Tattoo hi chhut a ni a. Lar lam a pan a, miin an uar zel a, vawiinah chuan fashion chikhat a nih tawh mai bakah intih maksak nante an hmang uar chho ta zel a. Music Industry-a zaithiam ten an rawn uarchhoh atang phei chuan thalaiteah a tlana em em mai a, tattoo artist Ms Mikki, Kat Von D, Tin Tin,  Jason Zube, Joey Pang, Idexa Stern, Caio, Scott Campbell etc te phei chu an lar in Millionaire dinhmunah an in vawrh chhoh phah thei hial a ni
            Kum 1990 chhop atangin Tattoo hi thalaite zingah a tlana zual a, fashion chi khat anga ngaih a ni tawh. Hetih rual hian tattoo chhut dan kawng hrang hrang hmuhchhuah chhoih belh zel a ni bawk a, Pop Culture rawn luh chilhin Television show thlengin Tattoo hi vawrh lar a ni a, A&E channel Inked tih te, Miami Ink, L.A. Ink tih programme te chu thalaite chuan kan hre awm e.
            Tun kum 20 chhung hian thalaite zingah tattoo hian hmun pawimawh tak mai a luah a. Kum 2006-a Journal of the American Academy of Dermatology in a zirchiannaah phei chuan American thalai kum 18-29 zinga 36%, kum 30-40 zinga 24% leh kum 41-51 inkar zinga 15% te chuan tattoo an nei tih hmuhchhuah a ni.
            Tattoo leh Hriselna: Taksaa Tattoo chhu kai tur hian vun ti tet a, taksaa rawng zuk phumluh a ngaih avangin fimkhur loh chuan hriselna atan a pawi thei hle a. A tlangpuiin professional tattooist te chuan hmanrua ti thianghlimin vawikhat bak an hmang ngai meuh lo. Chutih laiin thalai tattoo chhu tam tak hian Proffessional Tattooist an pan thei kher lo a. Thiante nena inchhutchawp sak leh hmanrua in hman pawlh mai mai te hi thil awm thei a ni. Hetianga tattoo chhutna hmanrua hman fimkhur loh avang hian mi tam takin Herpes te, Tetanus te, Hepatitis te, TB te leh HIV/AIDS hial pawh an lo tawrh phah thei a, an tawrh phah tawh reng a ni. Celebrity lar tak Pamela Anderson Lee pawh hman deuh khan Tattoo a chhut tirna atangin Hepatitis a lo kai tawh a nih kha.
            Tin, tattoo ink (a rawng) hi huat theih a ni bawk. Tattoo ink huat avanga natna hrang hrang nei sawi tur an awm ta phauh phauh mai. Hei hi a chhan chu Tattoo Ink pigment a Zinc awm hi huat (allergic) awl tak mai a ni a, he zinc leh thisen a inpawlh khan a hua te chuan eng eng emaw buaina an tawk thin a ni.
            Mizo thalai tam tak pawh hian Proffessional Artist pan pha lovin thiam ‘inti’ leh thian thenkhatte Tattoo chhut tir kan ching hle mai. Tun hmadeuh phei kha chuan Compass te, hriau te kha hmanraw lar tak mai a ni a, a rawng siam nan Fabric paints leh pheikhawk nawhna siai te kha an hmang thin kha a ni a, a him lo hle mai. Heng avanga tattoo chhu ti septic leh si, pan so lei luai te, tattoo chhut tumna lama ser nung lian tak in siam ta zawk te etc an awm phah teuh reng a ni.
            Tattoo a reh thei em?: Tattoo hi hun engemawchen chu tihreh theih tawh loh thil a ni thin a. Mahse tunah chuan khawvel thiamna sang chho zelah a tihreh theih dan kawng hrang hrang a awm ta. Amaherawhchu Tattoo tihrehna senso hi a hautak em em a, a duh nazawng tana banphak erawh a nilo tih hi kan hriat a tul awm e.
            Tattoo chhuttir zinga atam zawk hian a hnuah inchhirin tihreh an duh leh tlangpui thin niin zirbing mi te chuan an  hmuchhuak a, tleirawl phur laia ngaihtuah chiang mang lova tattoo lo chhut tir ve ngawt te, rilru nat lai leh lawm over laia tattoo lo chhu ve ngawt te, milar tu emaw ngaihsan over laia an taksaa an hming lo chhu kai ve ringawt te hi an inchhir tlangpui thin.
            Taksaa tattoo ti reh leh tur hian Laser hmanga tihreh (Q Switched Laser Therapy) emaw, Intense Pulse Light Therapy emaw taksa hmundanga vun lachhuaka bel hnan emaw te tih a ngai thin a. Tattoo ti reh tur hian pawisa tam tak sen a ngai a, chu achhapah a na em em mai bawk a, hnimhlum hial te hman a ni thin a ni.
            Tattoo khapna: Tattoo hi a lar viau e ti lo chuan ram hrang hrangah tattoo nei te hi an chep riau lawi a. Ram thenkhatah chuan Medical lama thawk tur te, Police Officer tur te, Nurse, Doctor tur te, Hotel –a thawk tur te, Law Firm-a thawk tur te, Zirtirtu tur etc atan te Tattoo nei ho hi an duh tawh lo a ni.
            Mizoramah ngei pawh Tattoo nei te hi an chep chho zel mai. Zep lo va sawi chuan Tattoo nei te hi hmuh dan leh ngaihdan deuh hi kan society hian a nei deuh a ni. Thisen pek dawn pawhin tattoo nei leh nei lo uluk takin chhinchhiah an ni a, a nei chu an thisen te uluk zawka test thin a ni. Nurse zir tur te, Kohhran school-a lut tur te, Pathian thu zir tur te leh hna thenkhat atan te tattoo nei te hi hnawl an ni mek a ni.
            Kristian thalaite leh tattoo: Kan ram kristian thalai tam tak zingah taksaa tattoo chhukai engemawzat an awm a, ngaihtuah chiang mang lo vin kian lo chhu ve ringawt a ni mai thei e. Kan Bible hian tattoo chhu leh chhu lo tur min zirtirna hi kan hmu tam lem lo bawk a, chuvang chuan thalai tam tak pawh hian an pawisak loh phah niin a ngaih theih. Chutih rual chuan Tattoo chungchangah hian kan Bible hi a lo ngawi mai mai bik lo va. Leveticus 19:28-ah chuan, “Mitthi avangin in taksa in zai tur a ni lo va, in intial tur a ni hek lo, Kei LALPA chu ka ni,” tiin thupek a lo chhuah daih tawh a ni.
            Tattoo hi Setana hmanraw pawimawh tak mai a ni a, setana biakna nen hian a inzawm thuk hle bawk. Tunlaiah pawh misual buru pui pui leh maksak tak taka inchei duh te, mi ngaihsak hlawh duh mi (attention seekers) teah tattoo hi a tla na em em mai a. Chutih laiin thalai fel tak tak leh sipai bang tam tak Tattoo nei kan awm ang. Isaia 59:1 ah chuan " Ngai teh u, Lalpa kut chu chhandam thei lo turin tihtawiin a awm lova," a ti a. Eng anga sual pawh ni ila, kan chhandamna leh rinna kawngah Pathianin min iai lo a ni. Tattoo nei rawngbawlna nei mek pawh tam tak an awm tho mai. Amaherawhchu, rilru thianghlim lo pu chunga tattoo chhu te chuan 'piantharna' kawngah harsatna e.g thu hriatthiamna leh tawngtaina ah te,an hnufum duh bik tlat thin.Piangthar hnungtawlh zingah hian tum khat a piangthar rual zingah tattoo chhu Lal Isua phatsan an tam zawk zel nia maw le.
            Tattoo nei bei buai te hian kan khawtlangah ngaihhlut an hlawh lo chho zel a, hei hi mi pangngai tak ten an tihduh loh vang niin a ngaih theih. Kan Bible-ah  “Chutichuan in ei pawhin, in in pawhin, in tih apiangah pawh, Pathian ropuina tur hlirin ti rawh u” (I Kor. 10:31) tih kan hmu. Tattoo kan chhut hian Pathian ropuina tur a ni em tih ngaihtuah ila, anih lem loh chuan tattoo chhut bakah thildang te pawh i ti lo ngam ang u.
            A tawpna atan chuan tunlai thu lar tak WWJD (What Would Jesus Do?) – Isua nise engtinnge a tih ang? Tih hi thil kan tih dawn reng rengin kan rilruah lo lut hmasa thin se, Isua tih duh loh tur ang hi chu ti lo ila, kan tisa leh thlarau tan pawh hian a lo him nge nge a ni tih i hre thar leh ang u.
           
           

3 comments:

  1. A tha hle mai. Tattoo lo chhuttir, tihreh leh duh si an tam ta mai.

    ReplyDelete
  2. leviticus 19:28, ah hian i sawi hi a full context in la hram teh aw, dan a sawi dang kha a tam lutuk...i zawm famkim theihloh ho ngawihbo puia tattoo sawisel kha dik anilo...bakah tattoo hi a sualna a awmlo aw. chuan ka neilo bawk

    ReplyDelete