Wednesday, March 20, 2013


BILLY GRAHAM             
                Billy Graham-a rawngbalna chanchin hi chipchiar takin ziak dawn ila chuan thui tak leh kim tak ziak tur a awm a, helaiah erawh kan chhawpchhuak seng awm lo ve. Khawvel ram hrang hrangah rawngbawl tura sawm a ni a, chung ramah te chuan rawngbawlna neiin mi tam tak Krista hnenah a hruai a, a rawngbawlna a tla tha thei hle. Cold War lai te khan US mai bakah Europe leh Soviet Union-a ram hrang hrangah rawngbawlna neiin remna leh muanna chungchang a auchhuah pui nasa thei hle a, a rawngbawlna hi mipuiin an hlutin Billy Graham-a tluka Evangelist lar hi an tam lo viauin a rinawm. A  lar bawk aniang Oct 15, 1989 khan Billy Graham-a hming hi lemchan leh rimawi lama milar te hming ziakna Hollywood Walk of Fame-ah ziah luh a ni a, Rawngbawltu zingah chuan Hollywood Walk of Fame-a hming lang pha awmchhun a ni awm e.

            Crusade lar zual te: Billy Graham-a hian a rawngbawl chhungin ram 185 chuanga mihring maktaduai 215 chuangte hnenah Pathian thuchah a puangchhuak a, maktaduai dang engemawzatin a thuchah hi TV, Radio, Video, internet, chanchinbu leh lehkhabu kal tlangin an hre bawk a, amah tluka evangelist lar hi an piang kher awm lo ve. Crusade vawi 417 chuang a neih atangin mi maktaduai 3.2 chuangin a sawmna an chhang niin record a ni.
            Sawi tawh angina Billy Graham-a hian Sept 13-21, 1947 khan Crusade a nei tan a, Los Angeles khawpuia kum 1949-a thla ruk chhung zet Christ for Greater Los Angeles Campaign aneih atang phei chuan ram pum hriat a hlawh phah a nih kha. Khawvel huapa rawngbawlna a neih hmasak ber chu March 1, 1954 khan London-ah thla thum chhung zet a nei a, hetih chhung hian mi maktaduai 2 chuangin a rawngbawlna hi an chhim a ni. Billy Graham hian Africa khawmualpui pawh a luhchhuak hnen hle a, kum 1960 January- March chhung khan Africa khawmualpuia khawpui lianzual 25 leh khaw 75-ah te Isua Krista zui hi thlamuanna tluantling a nih thu tlangau puiin rawng a bawl a ni.
            Rawng a bawl chhunga Crusade lian ber chu kum 1973-a Yoido Plaza, Seoul, South Korea-a neih kha a ni awm e. He crusade-ah hian vawikhat inkhawmah mipui maktaduai khat chuang te an inkhawm thin a, Billy Grahama meuh pawhin chuti khawpa a rawngbawlna chhimtu mipui pungkhawm tam chu mak a ti ve hial a ni. North America-a a crusade lian ber chu September 22, 1989 khan The Great Lawn, New York Cetral Park-ah neiin hemi tum hian tumkhatah mi 2,50,000 chuang an inkhawm thin a ni.
            Billy Graham hian a crusade mai bakah mi pawimawh tak tak te hmaah te, US president te hmaah te, ram hruaitu hrang hrang kalkhawm hmaah te, ral rama US sipai zingah te, thu a sawi fo thin a, hetianga rim taka rawng a bawll hnu hian a kum te a lo upa ve tawh nen June 24-26, 2005-a New York khawpuia Flushing Meadows-ah a crusade hnuhnung ber tur nia a sawi chu a nei a. Mahse hemi hnu March 11-12, 2006 khan a fapa Franklin Graham nen Hurricane Katrina (Thlipui na tak) in a nuai chhiat New Orleans khawpuiah crusade “Festival of Hope” an buatsaih leh a ni. Hemi hnu hi chuan thusawi tura sawm leh thin ni mahse crusade ang tak tak chuan Billy Grahama hian hun a hmang ta meuh lo.
            US President leh Billy Graham: Billy Grahama hi US President te khuan an ngaina in an kawmngeih thei em em mai a, harsatna an tawh chang leh thlarau lama intuaithar an duh changa US President ten an koh ber thin chu Billy Grahama hi a ni. Harry S. Truman atanga Barak Obama thlengin US President apiangin lengah an sawm a, Harry S. Truman tih loh a hnu lama President te hi a kawm ngeih em em vek a ni. (Truman-a hian Graham hi lengah a sawm a, hemi tuma Billy Grahama’n North Korea chungchanga Truman-a a nawr thu a hnua a sawichhuah avangin Truman-a hi Grahama chungah a thinrim a, a be duh lo reng nghe nghe. Hemi hnu hian Grahama pawhin President ten en an titi na chu thuruk angina a vawng tlat ta bawk a ni.)


            Dwight D. Eisenhower nen khan an inkawm ngun khawp mai a, kawng hrang hrangah Graham hian thurawn a pe thin. A hunlai hian Billy Graham hian Capitol Hill stepah inkhawm a buatsaih mai bakah Eisenhower hian a thih dawn hnaihah Billy Graham-a hi a awmna Walter Reed Hospital-ah a ko a, chhandamna chungchang an sawi dun hnu in an tawngtai dun a, tichuan Eisenhower chuan thi tura a inpeih thu a sawi nghe nghe a ni.


            John F. Kennedy President-a a tlin hlim, an lakluh hma lawk khan Kennedy hian Billy Graham-a hi Palm Beach titi pui turin a sawm a, a Lincoln convertible car var ngei mai khan Billy-a hi phur kualin thuk takin an inkawm a ni.
            Lyndon B Johnson kha President dang zawng aiin Billy Graham nen hian an inkawm ngeih a, an chhungkaw inhmuhkhawmnaah Johnson hian Billy hi hun hmang turin vawi tam tak a sawm a, US President anih chhungin Billy Graham hian zan 20 chuang White House-ah hun a hman pui a, Billy Grahama’n “I lo tawngtai ang u” a tih tawh chuan President ber chu a thingthi nghal rap zel a ni. Richard Nixon-a nen khan kum 1950 atangin an inhre tawh a, adviser ang deuhah Billy Graham hi neiin a hnuah phei chuan Israel-a US Ambassador ni turin a sawm hial a, mahse Graham-a hian a he sawmna hi a hnawl a ni. Kum 1993-a Richar Nixon-a nupui Patt Nixon a thih khan vuina hun a kaihruai a, Richard Nixon-a kum 1994-a a thih khan a vui bawk a ni.
            Gerald R. Ford, Jimmy Carter, Ronald Regan, George Bush Sr. Bill Clinton, George W Bush Jr. leh Barack Obama te pawh hian Billy Grahama hi thlarau lam thila thurawn petu (Spiritual Advisers) angina an en a, White House-a leng turin an sawm fo thin. Hun harsa an tawha an koh ber thin leh tawngtai an duha an koh ber chu Billy Graham-a hi a ni. Kum 1991-a Gulf War indona a chhuah zan khan  President Bush-a leh a nupui Barbara te chu tawngtaina hun a hman pui a, George W. Bush Sr hi Billy Graham hian US President zinga thlarau mi ber leh Pathian thu sawipui nuam ber niin a sawi hial thin. Kum 1985 daih tawh khan George Bush Sr. sawmna angina a fapa George W. Bush chu tuipui kamah teihawi pahin a titi pui a. Heta tang hian Bush-a hian a nun thlakthlengin a pianthar phah a, “Billy-a hi ka thinlunga antam chi tuh tu a ni,” tiin George W. Bush hian a sawi hial thin a. President a rawn nih hnu pawhin vawi tam tak Pathian thua inkawm turin George W Bush hian Billy Graham hi White House-a leng turin a sawm thin a ni. Hetiang bawk hian Barack Obama pawhin April 2010 khan Billy Graham hi a chenna in Montreat, North Carolina-ah a han tlawh vang vang a, Obama hi US President zinga Grahama a chenna ina tlawhtu awmchhun a ni. Hemi tum hian Pathian thua titi dunna hun bakah tawngtaina hunt e an hmang dun a ni.

“Billy graham-an mi maktaduai chuangte thlarau nun a thlak danglam zinga mi pakhat ka ni.” – Jimmy Carter
“Billy Graham hi ka thlarau nun kaihruaia tichaktu a ni.” _George H.W. Bush
“Kum 12 mi lek ka nih laiin Billy Graham-a crusade Little Rock, Arkansas-ah ka chhim ve a, Graham-a hian he crusade chhimtute chu chi leh chia thliar hran a phal hauh lo mai a. hei hian ka nunah thu nasa takin a sawi a ni.” Bill Clinton

A hun hnuhnung leh natna: Kum 50 chuang zet rawngbawla khawvel hmun hrang hranga a vah kual chhung hian Billy Graham-a hi a lar tak zet a, kum zabi 20-naa thuhriltu ropui ber niin khawvel chuan a pawm thlap a ni. Hetianga rawng a bawl lai hian a kum a lo upa ve zel nen natna hrang hrangin a tlakbuak chho va. A hriselna a lo pan zel avangin thuhril rawngbawlna chu chawlhsan a tum ve ta. Tichuan, Jun 24-25, 2005-a Flushing meadows-Corona Park, New York-a rawngbawlna a neih chu a rawngbawlna hnuhnung ber a nih tawh tur thu a puang ta. Mahse, kum 2006, March 11-12 chhung khan a fapa Franklin Graham nen New Orleans-ah Hurricane Katrina avanga mipui mangang leh beidawngte khaichhuak turin Festival of Hope rawngbawlna an neih leh ta tho va. Hei hi Crusade a neih hnuhnung ber chu a ni ta a ni.
Billy Graham leh a lehkhabu ziak: Thusawi rawngbawlna mai baka Billy Grahama rawngbawlna ki peng pawimawh tak chu thu ziak rawngbawlna hi a ni awm e. Kum 1952-ah BGEA kaltlangin “My Answer” tih chanchinbu a chhuah a, kum 1953-ah a lehkhabu ziak hmasak ber “Peace with God” tih chu a ziak zo leh. Heta tangin crusade ropui tak tak a buatsaih kar lakah lehkhabu tha tak tak a ziak chho ta zeuh zeuh a. Lehkhabu 30 chuang a ziak hman a ni. Heng a lehkhabu ziak te hi a hralh tha thei hle a, thuziak hmanga a rawngbawlna pawh hi a hlawhtling hle. A hlawhtling zual zingah ‘The Jesus Generation’ kum 1971-a a ziak chu a tihchhuah atanga kar hnih lek chhungin copies 2,00,000 chuang a hralh nghal a, ‘Angels: God’s Secret Agent’ tih pawh thla thum chhungin copies maktaduai 1 a hralh hman a, ‘How to be born again’ tih phei chu a chhut tirhah ngawt pawh copies 8,00,000 chuang chhut nghal a ni a, vawi khat chhuta khawvela lehkhabu chhut chuhah hnem ber din hmun a la hauh reng a ni. Kum 2007 a tihchhuah, a lehkhabu zinga pawimawh tak, ran vulhtu dinhmun atang khawvel mi hlawhtling zinga langsar tak a rawn nih chho theihna lamtluang a ziakna lehkhabu “Just as I Am”, phei chu khawvel mipuiin an hlut hle.

A nupuiin a thihsan: Tarlan tawh angin Billy Graham hian Wheaton College-a a kal laia a ngaihzawng Ruth Bell Graham chu nupui ah a nei a. Ruth hi China rama Presbyterian Missionary Dr L Nelson Bell-a fanu niin China rama piang a ni. Kristian chhungkua atanga seilian tih takah Pi Ruth-i hi nu special tak mai, kawng tin renga a pasal Billy graham-a hnung dawl zo em em mai a ni a. Billy-a rawngbawlna a tuipuiin ama pual hian lehkhabu pawh 14 lai a ziak ve a. Lehkha ziak leh rawngbawlna kawng hrang hranga a pasal a tawiawm that hle rual hian ‘Ruth and Billy Graham Children's Health Center’ chu Asheville, North Carolina-ah a din bawk a, he centre hi a thih ni thlengin a enkawl a ni.
Nupa inthurual leh inhmangaih tak an nih lai hian Ruth Graham hi natna hrang hrangin a tlakbuak chho va, chung zingah chuan Meningitis leh Pneumonia chu a tuar nasa zual hle a, tichuan June 14, 2007 khan Ruth Graham hian chatuan ram a lo pan ta a. A ruang hi an nupaa phum an in duhna hmun Billy Graham Library, Charlotte, North Carolina-ah phum a ni a, Billy graham-a pawh hi a thih hunah helai hmunah hian phum a ni ve dawn a ni.
Chawimawina: Hetiang taka mi ropui, khawvelin thlarau lam pa anga a en Billy Graham hian chawimawina tam tak a dawng tawh a, a zavai chuan kan sawi seng awm lo ve. Chawimawina a dawn zinga a chhinchhiah tlak leh bengverh zual tlemte i han thailang leh teh ang.
Billy Graham-a hi pawl hrang hrangin Survey an neih atangin American mi chhuanawm berah te, American damlai zinga ropui ber tih angah te thlan a ni fo tawh thin a. Hetiang lam buaipuitu lar tak Gallup khawvela mipa ngaihsanawm ber (Ten Most Admired Men in the World) a thlan chhuah mi 10 zingah kum 1948 atang khan tum 56 zet Billy Graham-a hming hi a lang a, amah khumtu an la awm lo.
Kum 1967 khan, protestant zinga a hmasa ber ni turin Belmont Abbey College (Roman Catholic kohhran ta) chuan Honorary Doctorate degree a hlan a, naupangte tana a hnathawh avangin Big brother of the Year Award hlan a lo ni tawh bawk. Ram leh hnam leh kohhran tana a thawh that em avangin Templeton Foundation Prize for Progress in Religion (1982) leh Sylvanus Thayer Award (1972) te pawh a lo dawng tawh bawk a ni.           
Kum 1989 Oct 15 khan Film star leh zaithiam lar zualte hming tarlanna Hollywood Walk of Fame-ah a hming ziak luh a ni a, he hmuna Pathian rawngbawltu hming an dah luh awm chhun a ni hial awm e. Tin, a crusade hmanga zaithiam hrang hrang a chherchhuah leh heng zaithiamte tana platform tha tak a siamsak avang hian kum 1999 khan Gospel Music Association (GMA) chuan Gospel Music Hall of Fame-ah Billy Graham-a hming hi an ziak lut bawk.
Kum 2001 khan kum 60 chuang zet rawngbawlna hlawhtling tak a lo neih tawhna avang leh mi tam tak nun a tha zawnga a lo thlakdanglam sak tawh avangin Honorary Knight Commander of the order of the British Empire (KBE) chu  Queen Elizabeth aiawhin Sir Christopher Meyer (British Ambassador) chuan a hlan a. He award hi Britiah mi ni lo, ramdang mi te chawimawina niin he award dawngtu te hian British mi tw angin “Sir” tih an hmingbulah an dah ve thei lo va, an hming tawpah erawh KBE tih an dah thei thung a ni.
           
Hun hnuhnung lam leh hrisellohna: Graham-a hian Pathian malsawmna a dawng nasa hle a, kumin hi a kum 95-na tur niin November 7, 2013 hian a piancham lawm pahin BGEA in ram hrang hranga rawngbawlna an kenkawh My Hope kharna hun hman a ni dawn a ni.
            Billy Graham-a hian sap ho zinga lar tak Parkinson’s Disease chu kum 15 chuang a vei tawh a. A kum lo upa chho ve zel nen natna hrang hrang Hydrocephalus, Bronchitis, Pneumonia etc in a bawm buai ve reng a. Nov 2011 phei kha chuan Pneumonia vangin damdawiin a luh phah hial a. Kum 2012 pawh khan Bronchitis vangin damdawiinah dah luh leh a ni bawk.
            Hemi hnu pawh hian mipui hmaah a inlan zeuh zeuh a, a kum upat zel avanga a khaw hmuh fiah lo deuh leh a beng chhet ve deuh bawk nen a nazawng chuan mipui hmaah a inlan tam tawh lo va, a rawngbawlna chu a fapa Franklin Graham-a leh a tupa Will Graham-a te leh BGEA hmangin chhunzawm a ni ta zel a ni.
            Kum 60 chuang zet rawngbawlna a neih chhungin ram hrang hrang 185-a mihring maktaduai 215 chuangin a rawngbawlna hi an chhim a, a rawngbawlnaa sawmna a siam chhangtu hi maktaduai 3.2 chuang niin chhinchhiah a ni. Hetianga Pathian rawngbawla a that lai hun hmang zo tu, mi ropui Billy Graham-a hi tunah hian Montreat, North Carolina, USA-ah kum 94 mi niin a cheng mek a ni.
            

3 comments:

  1. This comment has been removed by the author.

    ReplyDelete
  2. I Ziak tha hle mai. I Blog hi ka hlawk-pui khawp mai. Ka pawimawh apiangin ka lut zawk thin a. Thusawi dawn leh thil engemaw ziah dawnin ka tangkaipui tur chakkhai lak nan ka hmang thin a, ka hlawk pui tak zet zet. Lo Up-deit taima zel teh. God bless you (Y)

    ReplyDelete
  3. A ngaihnawmin a bengvarthlak kher mai. A ngaihnawmin a ropui a ni.

    ReplyDelete